U bent hier:
Leien en leipannen
Leien zijn een natuurprodukt. Als dakbedekking werden leien het eerst toegepast in de streken waar leisteen werd aangetroffen. Vroeger kwamen leien in Nederland alleen maar voor op hele belangrijke gebouwen. Tegenwoordig zijn er heel wat monumenten anders dan kerken, kastelen of raadhuizen met een leibedekking. Leien waren voornamelijk afkomstig uit ons omringende landen als Frankrijk, België en Duitsland. Heden ten dage is het aanbod van landen waar leien vandaan komen heel wat groter. De kwaliteit van de leien loopt nogal uiteen en is zeer moeilijk te bepalen. Het is goed om zich bij de keuze van nieuwe leien uitvoerig te laten voorlichten.
Indien gewenst kan van elke partij leien een keuringsrapport met herkomstcertificaat worden geleverd. Zo’n rapport levert gegevens over de samenstelling van de lei en hoe lang deze lei het naar verwachting in een bepaald klimaat zal uithouden. Uit de praktijk blijkt dat er redenen genoeg zijn om zo’n keuringsrapport ook te verlangen en niet alleen af te gaan op hoe een lei er uitziet. Naar vorm kunnen leien worden ingedeeld in rechthoekige en schubvormige leien.
Indien gewenst kan van elke partij leien een keuringsrapport met herkomstcertificaat worden geleverd. Zo’n rapport levert gegevens over de samenstelling van de lei en hoe lang deze lei het naar verwachting in een bepaald klimaat zal uithouden. Uit de praktijk blijkt dat er redenen genoeg zijn om zo’n keuringsrapport ook te verlangen en niet alleen af te gaan op hoe een lei er uitziet. Naar vorm kunnen leien worden ingedeeld in rechthoekige en schubvormige leien.
Een dak gedekt met rechthoekige leien staat bekend als Maasdekking. Deze leien komen uit Frankrijk en België en werden aangevoerd via de Maas. Een dak bedekt met schubvormige leien staat bekend als Rijndekking. Deze leien komen uit Duitsland. Het verschil zit in de structuur van de oorspronkelijke leisteen. Die uit Frankrijk en België leende zich beter om er rechthoekige leien van te maken. Al komen de leien nu niet meer via de genoemde rivieren, nog steeds spreken we van een Rijn- of een Maasdekking. De twee hoofdvormen zijn door de eeuwen heen nagenoeg onveranderd gebleven. Toch is er een behoorlijk variatie in aanzicht door de manier van dekken. De schubvormige leien zijn vaak in Oudduitse dekking aangebracht, wat een zeer levendig beeld geeft. De leidekker begon onder aan het dakvlak met de grootste leien om boven aan te eindigen met de kleinste. Dit had ook een praktische reden: zo hoefden de grootste en zwaarste leien niet zo ver de hoogte in te worden gesjouwd en zo konden ook de kleine stukken lei worden gebruikt. Tenslotte was een leidekking niet goedkoop.
Rechthoekige leien konden aan de onderzijde in een bepaalde ronde of puntige vorm worden gehakt en in Maasdekking worden gelegd. Voor het aanbrengen van leien is dakbeschot noodzakelijk. Leien hebben geen nokjes, maar zijn altijd vastgezet met spijkers of, zoals bij Maasdekking gebruikelijk is, door middel van haakjes.
Project in beeld
Woonhuis te Haarlem oud leiwerk vervangen voor nieuw leiwerk in maasdekking.
